Acil durum fren asistanı, hareket halindeki aracın, aynı yönde kendisinden daha yavaş ilerleyen, duran, kendisine belirli bir hızla yaklaşmakta olan, yanal olarak hareket eden yaya, araç gibi herhangi bir engele çarpma ihtimalini azaltmak için sürücünün uyguladığı fren basıncının arttırılarak maksimum frenlemeyi veya radar tespiti ile otomatik frenlemeyi sağlayan elektronik yardımcı sistemdir.
1954 yılında George Rashid tarafından sisli havalarda yaşanabilecek kazaların önüne geçmek amacıyla bulunmuştur. Rashid, radar temelli tasarımıyla otomatik araç kontrol sistemleri başlığında freleme asistanının patentini almıştır. Otobüslerde otomatik acil durum frenleme sistemi ilk kez 2008 yılında Mercedes-Benz Travego modelinde kullanılmıştır.
Sosyal medyaya yansıyarak gündem olan bir videoda, frenleme sistemi görevini yerine getirerek kazayı önlemişti. Olayı kısaca hatırlatmak gerekirse, çift yönlü akmakta olan trafikte okul servisinden inen çocuklar arasından biri aceleci davranıp otobüsün arkasından koşarak yolun karşısına geçmeye çalışmış, karşı yönden gelen tırın altından kalmaktan son anda kurtulmuştu. Kısa mesafede algılamayı yaparak çocuğa çarpmadan durabilen Volvo marka tır, sahip olduğu acil durum frenleme asistanının faydasını gözler önüne sermiştir.
Aracın tekerleklerindeki kızaklama sebebiyle kontrolün kaybedilmesine neden olan eski fren sistemleri yerine günümüzde birçok araçta fren balatalarının diske saniyede defalarca kez baskı uygulanmasıyla aracın kontrolüne imkân veren ABS (Antilock Braking System-Kilitlenmeye Karşı Frenleme Sistemi) kullanılmaktadır. ABS, frenlemenin tam yapıldığında durma mesafesini kısaltmakta veya engelden kaçışı kolaylaştırmaktadır. Her sürücünün araç kullanım yetenekleri aynı seviyede olmadığından ABS sistemi güvenlik ve konfor açısından çarpışma önleyici sistemlerle desteklendiğinde çok daha etkili olmaktadır.
Yapılan araştırmalar sonucunda özellikle kadın sürücülerin, trafikte ilerlerken karşılaştığı acil durumlarda refleks olarak hızlı olmalarına rağmen fren pedalına yeterince basınç uygulamadıklarından dolayı birçok kazanın yaşandığı belirlenmiştir. Sistem sayesinde maksimum frenlemenin yüzde 20’ye kadar durma mesafesini kısaltmasıyla trafik güvenliğini arttırdığı ortaya konmuştur.
Sistem belirli bir limit hızdan itibaren devreye girmektedir. Sürücü tarafından olası tehlikeler algılanmadığında veya geç algılandığında, eğer sürücü refleks göstermeyerek belirli bir yaklaşma mesafesine kadar fren pedalına dokunmazsa, aracın önüne yerleştirilen belirli görüş açılarına sahip radar sensörler bu yakınlaşmayı algılayarak sürücüyü sesli ikaz etmektedir. Eğer hala frenleme gerçekleşmediyse sistem kendiliğinden otomatik olarak frenlemeyi başlatmaktadır.
Örnek olarak Mercedes-Benz’de kullanılan frenleme asistanı, 30-200 km/sa hız aralığında 80 derecelik radar açısıyla minimum 30 metre maksimum 200 metre görüş aralığıyla çalışmaktadır.
Araçlar arasındaki mesafe hâlâ azalıyor ve çarpma ihtimali artıyorsa frenleme kademli olarak daha da arttırılır ve maksimum frenleme ile durma gerçekleştirilir. Yapılan bu sert frenleme nedeniyle arkadan gelmekte olan diğer araçların uyarılması amacıyla dörtlü flaşörler de aktif edilir.
Mercedes-Benz, Volvo vb. birçok marka tarafından, adaptif hız sabitleme yöntemine benzer yöntem kullanılmıştır. Şehir içi trafiğine uyarlanan bu sistemde araç önündeki radarın sinyal açısına girerek belirlenen güvenlik mesafesinin azalmasına neden olabilecek yakınlaşmalarda otomatik frenleme sistemi kullanılmaktadır.
Fizik kanunları gereği hareket halindeki bir araç olası çarpışma durumunda, hızıyla doğru orantılı olarak oluşan momentum etkisi ile normal ağırlığından daha fazla bir ağırlığa sahip olmaktadır. Bu yüzden trafik güvenliği için bir aracı durdurmak hareket ettirmekten çok daha önemlidir. Özellikle tır, kamyon, iş makinası gibi ağır vasıtalar için geliştirilen çarpışma uyarı ve acil durum frenleme sistemleri trafik güvenliğine doğrudan etki etmektedir. Sistem sayesinde birçok kaza önlenmekte veya çarpışma hızı azaltılmaktadır.
Park halindeki araçların arasından veya arkasından yola çıkan yayalar, diğer araçlardan düşen cisimler, aniden duran ya da arıza yapan araçlar, karşı yönden hatalı sollama yaparak gelen araçlar sürücüler tarafından geç fark edildiğinde yaralanmalı, ölümlü kazalara neden olabilmektedir.
Trafikte yaşanabilecek olası kazaların ihtimallerini düşürmeyi amaçlayan sürücü asistanlarından olan acil durum fren sistemi, yardımcı ek sistemler ile kombine olarak çalıştığında daha da faydalı sonuçlar alınabilmektedir.
Trafik güvenliği için araç sürücüleri, tüm dikkatlerini trafik akışına vermek zorundadır. Cep telefonuyla konuşma, mesajlaşma, video-fotoğraf çekme, aracın multimedya ekranlarıyla ilgilenme vb. dikkat dağıtıcı eylemlerden kaçınmak hem kendi hem de çevresindekilerin can güvenliği açısından önemlidir.